Që në fillimet e pandemisë, një refren i shpeshtë është përsëritur: “Të paktën tani ndoshta do të merremi seriozisht me ndryshimin klimatik”.

Mesiguris që mund të shihet se ku qëndron logjika pas këtij mendimi. Dëmi i tmerrshëm që ka marrë pandemia duhet të na kujtojë rëndësinë e tre gjërave që janë gjithashtu të nevojshme për të trajtuar ngrohjen globale: shkenca, politika publike dhe bashkëpunimi ndërkombëtar.

Prandaj, duhet dëgjuar shkencëtarët që kanë paralajmëruar me dekada me rradhë se emetimet e pakontrolluara të gazrave serrë do të shfaqin pasoja të rënda për mjedisin. Fakti që disa nga këto pasoja – përfshirë zjarret, ciklonet, dhe madje një murtajë karkalecash në Afrikë – janë shfaqur në mënyrë dramatike në të njëjtin vit me Covid-19 do të duket se e përforcon mesazhin.

Por, ndërsa paralelet mes Covid-19 dhe ndryshimit të klimës janë logjikisht të shëndosha, unë kam frikë se lidhja e konkluduar politikisht mund të mos vazhdojë. Në disa vende, liderët dhe pasuesit e tyre, sin ë SHBA, Brazil dhe Meksikë dhe madje Mbretëria e Bashkuar dikur e ndjeshme mund të minimizojnë rëndësinë e pandemisë dhe të shkelin rekomandimet e shkencëtarëve, ata mund të bëjnë të njëjtën gjë me ndryshimin e klimës.

Pandemia duhet t’i kujtojë të gjithëve se faktet e natyrës nuk mund të dëshirohen, dhe se përparimi ndjek një rrugë shkencore. Teoritë e konspiracionit që pretendojnë se ndryshimi i klimës është një mashtrim i kryer nga Kina nuk janë më të vlefshme sesa ato që pretendojnë se Covid-19 është një komplot kinez.

Për më tepër, sëmundja ngjitëse dhe dëmtimi i mjedisit janë të dy shembuj klasikë të asaj që ekonomistët i quajnë eksternalitete negative: problemet që tregjet nuk mund t’i trajtojnë vetë, sepse njerëzit që teshtin pa maskë ose që ndotin ajrin nuk mbajnë pasojat e plota të veprimeve të tyre.

Edhe veprimi nga qeveritë individuale kombëtare nuk do të jetë i mjaftueshëm, sepse pandemia dhe ndryshimi i klimës janë eksternalitete globale. Ata kërkojnë një farë shkalle bashkëpunimi ndërkombëtar, qoftë përmes Organizatës Botërore të Shëndetësisë dhe marrëveshjes së klimës së Parisit, apo rrugëve të tjera.

Ekzistojnë shumë lidhje të tjera, më të drejtpërdrejta midis shëndetit global dhe mjedisit global. Disa prej tyre ofrojnë baza për shpresë se progresi në njërën nga dy fushat mund të nënkuptojë përparim në tjetrën.

Për shembull, shpyllëzimi njëkohësisht shton dioksidin e karbonit në atmosferë dhe detyron lakuriqët e natës dhe kafshët e tjera që mund të mbartin sëmundje në kontakt me njerëzit, e cila ishte e mundshme se si lindi ky koronavirus. Në planin afatgjatë, ngrohja globale ka të ngjarë të sjellë sëmundje të tilla tropikale të lindura nga mushkonjat si virusi i Nilit Perëndimor, Zika dhe malaria në gjerësitë gjeografike më veriore.

Përveç korrelacioneve pozitive midis Covid-19 dhe ndryshimit të klimës, disa lidhje të drejtpërdrejta shkojnë në anën tjetër: disa aspekte të punës pandemike për të ngadalësuar ngrohjen globale.

Siç demonstroi recesioni 2007-09, një ulje e aktivitetit ekonomik do të thotë një ulje e emetimeve të CO2. Kjo është veçanërisht e vërtetë për udhëtimet ajrore, të cilat janë goditur rëndë nga Covid-19.

Recesioni është me sa duket i përkohshëm, por ndikimi në udhëtimet ajrore mund të vazhdojë. Turizmi do të kthehet prapa. Por, për shumë prej nesh, fluturimi diku për të parë prezantime në PoëerPoint ka humbur disa nga hijeshia e tij, krahasuar me shikimin e të njëjtave prezantime në shtëpi. Në vend që të shpëtojë të gjithë industrinë e linjave ajrore për të parandaluar falimentimet, konsolidimin ose tkurrjen afatgjatë, politikat qeveritare duhet të synojnë të ulin emetimet nga aeroplanët në një masë të krahasueshme si automobilat.

Është e vështirë të parashikohet nëse pandemia do të galvanizojë mbështetjen për përpjekjet më agresive për të luftuar ndryshimin e klimës. Disa do të argumentojnë se qeveritë nuk kanë mundësi të shpenzojnë para për të trajtuar ngrohjen globale në një kohë të lartë të papunësisë dhe borxheve në rritje.

Nëse Demokratët marrin përsëri Shtëpinë e Bardhë dhe Senatin në nëntor, respekti për ekspertizën shkencore, politika publike e hartuar mirë dhe bashkëpunimi ndërkombëtar ka të ngjarë të kthehen. Kjo duhet të ketë shpërblime të gjera, që nga mbrojtja më e fortë e mjedisit dhe përpjekjet serioze për të adresuar pabarazinë e deri tek Shtetet e Bashkuara që mund të bashkohen potencialisht me marrëveshjen bërthamore të Iranit 2015, për të mos përmendur një udhëheqje më të mirë për shëndetin publik.

Si do të duket politika e shëndoshë mbi ndryshimin e klimës në rrethanat e sotme?

Shpenzo për të gjelbërten sot, paguaj taksa për të gjelbërten në të ardhmen. Në planin afatshkurtër, na duhet një rinovim i stimulit fiskal. Pra, politikëbërësit duhet të përfitojnë nga rasti të “ndërtohen përsëri më mirë”, siç thotë kandidati presidencial demokrat i SHBA, Joe Biden, në mënyrë që të ndihmojë mjedisin duke ndihmuar gjithashtu ekonominë.

Një taksë karboni me faza do të ishte një zgjidhje fitore-fitore, siç bien dakord si ekonomistët demokratë ashtu edhe republikanët.

Zgjedhjet e ardhshme të Amerikës do të zhvillohen në sfondin e një pandemie të tmerrshme dhe kërcënimeve në rritje të klimës. Në të dy pikat, votuesit amerikanë duhet të zgjedhin nëse do të rikthejnë respektin për shkencën dhe politikën e arsyeshme publike dhe një vetëdije që ne jetojmë në një botë të ndërlidhur./The Guardian/ Përktheu: Arbresh.info/